در بین ملل و اقوام مختلف جهان، بعضی از چیز‌ها شوم شناخته شده و مردم به آن‌ها فال بد می‌زنند؛ مانند نحوست سیزده نزد بسیاری از ملل، صدای کلاغ نزد عرب‌ها و خواندن جغد نزد ایرانی‌ها. کسانی که به فال بد عقیده دارند اگر در معرض آن قرار گیرند، خود را گم کرده و دچار نگرانی و تشویش خاطر می‌گردند.

گاهی بعضی از این افراد بر اثر فال بد، چنان شخصیت و اطمینان خاطر را از دست داده، آزرده خاطر می‌شوند که زندگی بر آنان تلخ و ناگوار شده، گاهی یک عمر در رنج روحی به سر می‌برند.

فال بد برای کسانی که به آن عقیده دارند، یکی از عوامل مهم ایجاد نگرانی و تشویش خاطر است و اهمیت آن به اختلاف موارد و درجات شدت و ضعف نگرانی و همچنین طول مدت تفاوت دارد. بعضی از نگرانی‌های فال بد صاحبش را چند روز یا چند ماه و گاهی یک عمر دچار ناراحتی می‌کند.

دانشمندان عقیده دارند که فال بد، ساخته و پرداخته جهل بشر است و آن را یک آفت حقیقی و خطر واقعی نمی‌دانند. فال بد یک نوع تلقین رنج‌آوری است که صفحه خاطر مردم ضعیف و جاهل را تیره می‌کند و شومی آن جز ناراحتی و نگرانی چیز دیگری نیست.

پیشوایان مذهبی برای فال بد واقعیتی نمی‌شناسند ولی اگر کسی به آن معتقد شد و این امر غیر واقعی را مهم و حقیقی تلقی کرد، دچار نگرانی و اضطراب خواهد شد. بدیهی است که این نگرانی و اضطراب یک واقعیت روانی است و می‌تواند منشأ بیماری‌ها و ضرر‌هایی در جسم و جان گردد. حضرت علی^(ع) می‌فرماید: «فال بد یک امر واقعی نیست».

حوادث ناگواری که در بعضی مواقع پیش می‌آید، در نظام خلقت علل منظمی دارد و مربوط به فال بد نیست. اخلاق زشت و رفتار نا‌پسند مردم است که موجب پدید آمدن پاره‌ای از حوادث نا‌مطلوبی می‌گردد و جهال آن را به حساب فال بد می‌گذارند.

قرآن شریف این مطلب مهم روانی را در ضمن شرح یک قصهٔ مختصر با عبارت کوتاهی در آیات ۱۸ و ۱۹ از سوره یس بیان فرموده است: چند نفر از رجال الهی برای دعوت و تربیت مردم قریه‌ای به پا خاستند. مردم نادان ایشان را به دروغ‌گویی متهم کردند و به این هم قانع نشدند، «قَالُوا إِنَّا تَطَیِّرْنَا بِکُمْ»؛ گفتند: به درستی که ما شما را به فال بد گرفتیم؛ «قَالُوا طَائِرُکُمْ مَعَکُمْ أئِن ذُکِّرتُم»؛ رجال الهی گفتند: منشأ شومی شما با شماست؛ یعنی شومی و نحوست در ضمیر شما و در اخلاق بد و رفتار نا‌پسند شما، در عقاید باطل و افکار منحرف خود شماست اگر خواهید از این شومی خلاص شوید، خود را اصلاح کنید.

کسانی که به فال بد عقیده دارند اگر در معرض آن قرار گیرند، دچار نگرانی و تشویش خاطر می‌شوند و این اضطراب در ضمیرشان عقده‌ای به وجود می‌آورد که موجب ناراحتی روح می‌گردد. چنان که قبلاً ذکر شد، این عقده‌های روانی نه تنها مایهٔ ناراحتی فکر و تشویش خاطر است بلکه در بدن نیز اثر می‌گذارد و می‌تواند منشأ بیماری‌های مختلفی گردد.

روزگاری که بشر جاهل بود و نمی‌توانست علل حوادث عالم را درک کند، به پناه اوهام می‌رفت و سخن خرافی می‌گفت. یکی از آن اوهام فال بد است که بر اثر تلقین‌های مکرر در قرن‌های متمادی از نسل‌های سابق به نسل بعد منتقل شد و امروز هم بعضی از مردم به آن عقیده دارند و اگر درباره کسی یا چیزی فال بد زنند، دچار تشویش خاطر می‌گردند.

باید به چنین بیماران گفت: فال بد واقعیتی ندارد لیکن حالات روحی شما نسبت به قبول یا رد آن، یک امر واقعی است. شما هستید که اگر آن را قبول نکنید از نگرانی مصونید و اگر آن را بپذیرید و این امر غیر واقعی را حقیقی تلقی کنید، در باطن خویش آتشی می‌افروزید که باید در آن آتش بسوزید و جسم و جان خویشتن را تباه کنید؛ بنابراین فال یک امر واقعی نیست ولی طرز تفکر ما نسبت بدان‌ها اهمیت دارد؛ اگر با شهامت و شجاعت و اعتماد به نفس با آن‌ها روبرو شویم، ضرری عاید جسم و جان ما نخواهد شد لیکن اگر بدان‌ها میدان دهیم و خود را فرمانبردار آن‌ها سازیم، در اندک مدتی بر اعصاب و شخصیت ما غلبه کرده و سلامت جسمی و روحی ما را مختل می‌سازند.

در چهارده قرن قبل اولیای بزرگ اسلام برای نگرانی مردم با همین منطق علمی سخن گفته و حالات روحی کسانی را که بر اثر فال بد دچار اضطراب می‌شدند، تجزیه و تحلیل کرده‌اند.

حضرت صادق^(ع) به شخصی فرمود: قوت و ضعف فال بد در روان تو با وضع روحی و عقیده قلبی‌ات بستگی دارد، اگر آن را سست و نا‌چیز بگیری اثر آن نیز در تو سست و نا‌چیز خواهد بود ولی اگر آن را مهم و مؤثر تلقی کنی، اثر آن نیز در تو شدید و مهم خواهد شد. می‌بینیم که در این حدیث حضرت صادق^(ع) بر اساس علم سخن گفته و در بیان خود به منطق علمی روانشناسی تکیه فرموده است.